Hond onbetrouwbaar en oncontroleerbaar of niet?
“Honden zijn onbetrouwbaar omdat ze dieren zijn”
Een populaire uitspraak van vooral natuurverenigingen is;
Honden zijn dieren en daarom onbetrouwbaar, onvoorspelbaar en voor de veiligheid moeten ze daardoor altijd aan de fysieke lijn.
Een gesocialiseerde, opgevoede en getrainde hond is echter wel betrouwbaar en onder controle te houden. Het verschil tussen verantwoord(elijk) los of onverantwoord los kan iedereen op elk moment zien en herkennen. Je vindt er een samenvatting van in ons wandelcharter.
Het principe van onschuld moet ook gelden voor wandelende baasjes en honden. Ook zij hebben hier recht op.
Lees ook hoe herken je verantwoord(elijk) los.
Maar hoe betrouwbaar en voorspelbaar zijn mensen, die wel mogen genieten van vrijheid van handelen? Zij genieten het principe van onschuld tot hun schuld bewezen is. Laten we de vergelijking met de hond eens maken.
...De mens
De mens noemt zichzelf mens, maar wij zijn eigenlijk niets meer of minder dan dieren….
De mens behoort tot de groep van primaten en de orde der gewervelde zoogdieren. Wij zijn enkele miljoenen jaren geleden ontstaan uit de chimpansees volgens de gekende evolutie. Onze hersenen konden zich verder ontwikkelen, we ontdekten het vuur, leerden kennis overdragen, ontwikkelden gereedschap, wapens, het schrift, de industriële en technologische revolutie en recent nog de digitale revolutie waardoor we ons tot de dominante soort op aarde gemaakt hebben.
Bij de eerste beschavingen, enkele duizenden jaren geleden, hebben wij besloten om ons mens te noemen. Maar wij zijn eigenlijk verder geëvolueerde dieren. Zijn wij daardoor meer betrouwbaar geworden dan dieren? Laten we dan even kijken naar de geschiedenis van de mens. Wij waren eerst jager-verzamelaar en leefden in grote groepen. Een paar duizend jaar geleden stapten wij over op landbouw en veeteelt. Vanaf dan was er sprake van eigendom en ontstonden her en der beschavingen. Vanaf dat moment tot op vandaag is er oorlog geweest. De krachten van het kwade in de mens manifesteerden zich vanaf dan duidelijk. Lees ook dualiteit. De mens wilde veroveren, overheersen, de baas zijn, geld, eigendom en macht vergaren.
Geen enkel wezen op aarde kan zo wreed en hebzuchtig zijn als een mens.
Vermoorden van onschuldige burgers en kinderen, verkrachting, marteling, mishandeling en vernedering zijn allemaal slecht menselijk gedrag. Mensen kunnen ook liegen, de waarheid verdraaien, manipuleren en handelen uit wraak of vergelding.
Daarnaast zit er ook veel goeds in mensen want er is empathie, hulpvaardigheid, mededogen, een drang om goed te doen.
Het wezen mens heeft dus vele gezichten van uiterst goed tot uiterst slecht en alles er tussenin.
Kunnen we dan besluiten dat ieder mens zomaar de stempel “betrouwbaar” krijgt? Nee, natuurlijk niet!
Toch krijgt ieder mens het principe van de onschuld. En natuurlijk is dit terecht want je bent onschuldig tot het tegendeel bewezen is…
Er is dus de onbetwistbare “dualiteit” van de mens. In het wezen mens kan dus het allerbeste of het slechtste aanwezig zijn. Gelukkig kunnen we besluiten dat de meeste mensen behoren tot de “goede” mensen en dat echt “slechte “ mensen een minderheid zijn.
De mens is dus zeker niet altijd betrouwbaar maar is hij/zij betrouwbaar genoeg om deel te nemen aan het openbare leven? Daarom passen we het principe van onschuld toe waarbij het gedrag van de mens bepalend is en schuld eerst moet bewezen zijn voor er beperkende maatregelen of sancties volgen.
De hond
De stamvader van de hond is de wolf. De wolf is een roofdier dat in georganiseerde groepen (roedels) leeft in een territorium van vele tientallen vierkante kilometers groot. De jacht is een georganiseerde jacht waarbij er leiding gegeven wordt. Door samenwerking kunnen ze grotere prooien aan. Jonge wolven gaan hun eigen weg op zoek naar een ander geschikt territorium om daar ook een eigen roedel te stichten. Ongeveer 10.000 jaar geleden kwam de verbinding met de mens tot stand en werd de wolf gedomesticeerd tot hond.
De wolf – en dus ook de hond – is het gewoon om in een gemeenschap met regels te leven en leiding te krijgen, te aanvaarden en te volgen. Een hond kan dus opgevoed worden waardoor hij aangeleerde regels bv. tijdens het wandelen kan en zal volgen.
In vergelijking met een mens is de hond betrouwbaarder, omdat een hond minder complex is en niet liegt, niet martelt, niet hebzuchtig is en geen oorlog voert.
“Voor de veiligheid”
Laten we eerst even naar de veiligheid in de natuur kijken. In de natuur bestaat er niet zoiets als gegarandeerde veiligheid. In de natuur is het nooit ergens volledig veilig. Het is een strijd om het bestaan waarbij de oerkrachten leven, overleven en voortzetting van het leven zijn. Het is een dagelijkse strijd van plant en dier om te (over)leven.
Veiligheid bestaat niet in de natuur.
Komen we dan bij onze menselijke samenleving/beschaving, dan zien we dat de natuurlijke jungle door de menselijke jungle vervangen is, waar er ook nooit totale veiligheid bestond, bestaat en hoogstwaarschijnlijk nooit zal bestaan door de dualiteit van de mens.
Het is een nobel streven van gemeentelijk, regionaal en nationaal beleid naar meer veiligheid maar na zoveel jaren is het nog steeds nergens helemaal veilig, integendeel. Totale veiligheid is een utopie en dat kan je aflezen uit de misdaadcijfers.
Burgemeesters of ministers verschijnen regelmatig in de media met uitspraken als “wij willen de veiligheid van onze burgers verzekeren of garanderen.” Ze maken beloftes die ze niet kunnen waarmaken want het is nu en zal in de toekomst nooit volledig veilig zijn. En de reden is de “slechte” mens met genoeg voorbeelden. Er zijn gemiddeld 10 verkrachtingen per dag, er is moord, overvallen met en zonder geweld, mensen worden gemolesteerd, mishandeld, geterroriseerd, er lopen pedofielen en kinderlokkers rond en grensoverschrijdend gedrag lijkt wel alomtegenwoordig Zelfs in je eigen huis ben je niet veilig, want er is partnergeweld, geweld tegenover kinderen, incest en inbraak met of zonder geweld. Het resultaat zijn overvolle gevangenissen.
Het is altijd gemakkelijk om het woord veiligheid te gebruiken als motivatie voor beperkende regels. Wie kan er tegen meer veiligheid zijn, nietwaar?
En toch moet er een evenwicht zijn tussen vrijheid en verplichting/regels. Te weinig vrijheid leidt tot ontevredenheid en opstand. Dat evenwicht tussen vrijheid en verplichting is er niet in het hondenwandelbeleid.
Hier wordt het woord veiligheid onterecht misbruikt om de aanlijnplicht te rechtvaardigen.
Ook hier kunnen we besluiten dat de mens meer voor onveiligheid kan zorgen dan de hond.
“Honden volgen altijd hun instinct en kunnen onverwachts reageren”
Onverwachts reageren
Mensen en honden hebben ongeveer dezelfde sociale structuur en levensfasen.
In de socialisatieperiode leren kinderen en ook pups hun leefwereld kennen. Zij leren alle normale prikkels kennen. Een prikkel is alles wat een gedragsverandering teweeg kan brengen. Een voorwerp, geluid, geur, handeling, mens, dier, beweging. Kortom alles.
Door een intensieve socialisatie zal een kind – en ook een pup – normaal reageren op een gekende prikkel. Een kind en pup kunnen schrikken maar ze herstellen snel zodra ze de prikkel herkennen. Zo groeien kinderen en pups op tot evenwichtige volwassen mensen en honden.
Een goed gesocialiseerde hond zal dus normaal reageren op elke normale prikkel, net als een mens.
Het is dus een fabel dat honden onverwachts reageren in normale situaties.
Opvoeding is het aanleren van algemene gedragsregels op elke plaats en onder alle normale en te verwachten omstandigheden.
Dus ook tijdens het wandelen kunnen we honden leren om niet achter of naar joggers, fietsers, wandelaars, ruiters en andere honden te rennen. We kunnen hen leren om alles en iedereen met rust te laten.
Honden volgen altijd hun instinct
Instinct is een aangeboren en soort specifiek gedragspatroon dat genetisch vastligt. Het hoeft niet aangeleerd te worden, maar kan wel verfijnd, gestuurd, gecontroleerd en indien nodig gestopt worden.
Het vervelendste instinct tijdens de wandeling is het jachtinstinct van de hond.
Het wordt geactiveerd door een (snelle) beweging weg van de hond. Een voorbij lopende jogger, een voorbij rijdende fietser of een wegrennend dier KAN het jachtinstinct activeren maar dat KAN voorkomen worden dankzij de nodige socialisatie, opvoeding en training. Door socialisatie en opvoeding zal de hond niet reageren op voorbijrijdend verkeer, joggers, fietsers en door training zal het achterna rennen van dieren voorkomen of indien nodig gestopt kunnen worden.
Het jachtinstinct is in meerdere of mindere mate aanwezig in de hond en logischerwijze sterk aanwezig bij jachthonden, maar kan altijd gestuurd en gecontroleerd worden mits opvoeding, training en supervisie.
Als een jachthond tijdens de jacht zomaar zijn zin kon doen en jagen wanneer hij er zin in heeft dan zou het ganse jachtveld gestoord en verstoord worden. Ook bij zijn stamvader de wolf zal de jacht gestuurd worden door de leider(s) van de groep.
Je kan met andere woorden via training het jachtinstinct en – alle andere instincten – uitstekend onder controle houden. Kijk maar naar honden die ingezet worden als politiehond, drughond, assistentiehond, speurhond en honden die diverse sportdisciplines beoefenen.
Het is een slag in het gezicht van elk fatsoenlijk hondenbaasje dat zijn/haar hond traint, te beweren dat de hond altijd zijn instinct volgt!
Ook de mens heeft instincten die hem of haar parten kunnen spelen en het gedrag kunnen beïnvloeden. Zo heeft de mens in zijn jachtdrift vele diersoorten uitgeroeid of praktisch uitgeroeid.
Het instinct dat bij de mens voor de meeste problemen zorgt, is het instinct tot voortplanting.
Seks is bij de mens heel complex en staat voor veel meer dan voortplanting. Seks zorgt voor veel problemen: er is verkrachting, incest, pedofilie, grensoverschrijdend gedrag. En het zit overal. In de kerkgemeenschap, op het werk, in allerlei verenigingen, op school.
Dus ook hier kunnen we besluiten dat we bij mens en hond vooral een goede begeleiding, sturing, scholing en bij honden training geven om de aanwezige instincten onder controle te houden en te sturen naar aangepast en gewenst gedrag.
Zo zullen jongeren leren hoe ze hun seksualiteit op een veilige, verantwoorde en respectvolle manier kunnen beleven en honden dat gecontroleerd jagen tijdens de jacht of op vervangprooien, zoals balletjes en ander apporteermateriaal, mag en ze kunstmatig aangelegde sporen mogen volgen.
Socialisatie, opvoeding en training onder begeleiding van een verstandig en bekwaam hondenbaasje zorgen voor een bekwaam team van hond en baas dat op een veilige verantwoorde manier wandelt.
Dit noemen wij “verantwoord(elijk) los.”
Algemeen Besluit
Zijn honden betrouwbaar of niet omdat ze dieren zijn?
Kunnen honden onder controle gehouden worden of net niet omdat ze dieren zijn?
Zorgen honden voor onveiligheid?
Zoals aangetoond is de mens in werkelijkheid ook een dier en als we de uitspraak “dieren kan je nooit vertrouwen en kunnen onverwachts reageren” bijtreden dan geldt dit evenzeer en zelfs meer voor de mens.
Mensen zijn omhoog gepromoveerde dieren van wie het gedrag nog steeds, net als bij honden, vaak beïnvloed wordt door hormonen en instincten. Honden zijn minder complex en daardoor soms zelfs betrouwbaarder dan mensen.
Een mens kan net als een hond onbetrouwbaar zijn, maar de hamvraag is, zal hij het ook zijn? In werkelijkheid valt het allemaal best mee, maar er bestaat wel overlast veroorzaakt door mens, zowel als door hond.
Bepaalde overlast wordt trouwens veel meer getolereerd dan andere. Zo zie je bv. dat stranden op het einde van de dag soms wel een vuilnisbelt lijken, maar wegens het economisch belang wordt het toch getolereerd. Je zou hier ook kunnen besluiten om alle stranden mensvrij te maken, net als er stemmen opgaan voor een hondenverbod in bepaalde natuurgebieden. Een ander voorbeeld is de overlast tijdens en na voetbalwedstrijden die de overheid handenvol geld kost. De meeste voetbalsupporters doen het goed, maar een aantal niet. Dit is bewezen overlast die ook niet gestopt kan worden ondanks veel sensibilisatie en tal van maatregelen. Ook voetbal zou je kunnen afschaffen omwille van de veiligheid en door de overlast, maar de overlast wordt getolereerd voor het maatschappelijk belang, maar zonder de verwachting dat de overlast ooit helemaal zal stoppen.
Evolueren naar minder overlast en meer veiligheid is een goede zaak maar mag nooit leiden tot geen of onvoldoende vrijheid, want dat zal nooit getolereerd worden. Integendeel, dan komt er opstand en dat moet en kan voorkomen worden door een goed ronde-tafel-gesprek met alle betrokken partijen, waarbij er met respect naar elkaars standpunten geluisterd wordt en er naar een consensus gestreefd wordt. En daarom hebben wij verantwoord(elijk) los ontwikkeld dat rekening houdt met alle standpunten.
Bij kinderen en pups moet er veel tijd, moeite en energie gestoken worden in socialisatie, opvoeding en aanleren van vaardigheden en ontwikkelen van talenten en honden moeten worden getraind (ontwikkelen van specifiek gedrag) met aandacht voor ras, specifiek gedrag en aanleg. Bij mensen komt er dan ook nog aanleren van morele waarden en normen bij.
De meeste mensen doen het goed en steken moeite, energie en tijd in de opvoeding van hun kinderen. Maar niet iedereen, er is altijd een minderheid die dit niet of onvoldoende doet. Net zo bij hondenbaasjes van wie de meerderheid het goed doet en zorgt voor socialisatie, opvoeding en training en een correcte inschatting heeft wat de hond kan en niet kan en daardoor ook weet of de hond aan de fysieke lijn moet of aan de mentale lijn kan.
Er bestaat goed en slecht gedrag bij de mens en toch is er vrijheid van handelen. Een mens kan en mag mens zijn in de maatschappij binnen de algemene gedragsregels. Daarom hanteren we het principe van onschuld en kijken we naar het gedrag zelf zonder vooraf te stigmatiseren. We zorgen voor voldoende individuele vrijheid tenzij schuld bewezen is en dan pas volgen er beperkingen, sancties en eventuele boetes.
Ook onze wandelaar met hond verdient het principe van onschuld als ze wandelen op openbaar domein en in bos en natuurgebied. De honden hebben dan ook recht op wat hondse vrijheid tijdens het wandelen zolang het binnen de algemene gedragsregels valt en ze net zoals de mensen in bos en natuurgebied op de paden en aan de rand van de paden blijven. Verantwoord(elijk) los betekent immers dat de hond steeds aan de fysieke of mentale lijn blijft, niet rent naar en achter anderen, die iedereen met rust laat, naar het baasje komt bij het zien van andere recreanten en bij het baasje blijft bij het passeren.
Het is een nobel streven naar meer veiligheid, maar de norm leggen op totale veiligheid is een utopie en onhaalbaar, omdat er altijd goed en slecht zal zijn door de imperfectie van mens en dier. Laten we niet vergeten dat er ook een ongeluk kan gebeuren.